سرویس‌ها – حمام / توالت
حمام به عنوان فضایی مستقل دارای دوش/وان، و در صورت امکان توالت و روشویی می‌باشد. در صورت داشتن فضای کافی، حمام و سرویس توالت باید به‌صورت اتاق‌هایی جدا از هم نیز وجود داشته باشند.
در خانه معمولاً یک سرویس توالت نزدیک ورودی و در بخش عمومی خانه، و یک حمام در بخش خصوصی و نزدیک اتاق خواب‌ها طرح می‌شود. این دو فضا حداقل امکاناتی است که میتوان برای سرویس بهداشتی یک خانه در نظر گرفت. میتوان از یک سرویس در نزدیک اتاق خواب‌ها به طور مشترک و با رعایت تفکیک فضاها، برای توالت و حمام استفاده شود و توالت اصلی در نزدیکی ورودی و با دسترسی مهمان و نشیمن قرار گیرد.
در خانه‌های بزرگ‌تر میتوان حمام اتاق خواب والدین را مستقل از حمام خانه در نظر گرفت و همچنین قرار داشتن حمامی کامل با سرویس توالت در هر یک از اتاق‌های خواب می‌تواند در راحتی بیشتر تاثیرگذار باشد.
موقعیت سرویس‌ها
سرویس‌ها در فضای خصوصی خانه‌ها، در ارتباط و دسترسی مستقیم و مناسب با اتاق خواب‌ها قرار می‌گیرد. برای موقعیت سرویس توالت باید به دسترسی نشیمن و مهمان به آن توجه داشت، که در صورت امکان میتوان سرویسی را برای مهمان در نظر گرفت.
اگر واحد مسکونی کوچک و دارای یک اتاق خواب باشد، حمام را در اتاق خواب قرار داده شود.
در صورت امکان سرویس‌ها باید در موقعیتی قرار گیرند که بتوان از روشنایی و تهویه طبیعی برخوردار بود.
در واحدهای کنار هم یک ساختمان و در خانه‌های کوچک، سرویس‌های حمام/توالت کنار هم یا با آشپزخانه طوری قرار می‌گیرند که از دیوار تاسیساتی مشترک برای آن‌ها استفاده شود.
در خانه‌های چند طبقه، چیدمان به طوری باشد که دیوارهای تاسیساتی سرویس‌های حمام و توالت، برای عبور لوله‌ها زیر هم قرار گرفته باشند. در این حالت؛ در لوله کشی‌ها و عایق‌بندی صدا و رطوبتی صرفه‌جویی خواهد شد. همچنین سرویس‌های کنار هم در دو آپارتمان متفاوت یک ساختمان، نباید به یک سیستم لوله‌کشی یا تخلیه متصل باشد.
در سرویس‌های دارای حمام و توالت باهم، همان‌طور که از توالت به حمام دسترسی وجود دارد؛ می‌تواند از راهرو هم قابل دسترسی باشد، و حمام هم می‌تواند از داخل اتاق خواب نیز قابل دسترسی باشد.
برای دسترسی به سرویس‌ها و نواحی حرکت داخل آن‌ها، برای کودکان، سالمندان و معلولین باید به استانداردهای خاص آن‌ها توجه داشت.
تهویه در سرویس‌ها
در صورت امکان سرویس‌ها باید دارای پنجره/ نور و تهویه طبیعی باشند.
اگر در سرویس بهداشتی از پنجره به عنوان سیستم تهویه استفاده می‌شود، فضای آن باید ۱۵ درصد مساحت کلی اتاق باشد.
تعویض هوا در فضای داخل سرویس‌ها لازم است. اگر سرویس از پنجره و تهویه طبیعی برخوردار نباشد، باید از سیستم تهویه مناسب و استاندارد استفاده شود. میتوان از فضای بالای سقف سرویس، برای این منظور استفاده کرد.
برای محل قرارگیری دریچه تهویه باید به موقعیت دوش، توالت، ورودی و سایر اجزای بکار رفته در سرویس توجه داشت.
سیفون عمیق و پرفشار در سرویس‌ها، باعث کاهش بوی نامطبوع می‌شود.
دمای مطلوب برای حمام ۲۲تا۲۴درجه سانتی‌گراد، برای توالت داخل ساختمان ۲۰درجه سانتی‌گراد می‌باشد. این دما برای توالت ادارات بین ۱۵ تا ۱۷درجه سانتی‌گراد می‌باشد.
کف/دیوار سرویس‌ها
به دلیل رطوبت بالا و استفاده از مواد شوینده برای شستشو و حمام کردن، سطح کف و دیوار سرویس‌ها باید به راحتی قابل نظافت باشند. و همچنین جنس کف سرویس‌ها طوری باشد که مانع از لغزیدن شود.
مصالح به‌کاربرده شده در پوشش کف و دیوار سرویس‌ها، حداقل دَرز ممکن را داشته باشد.
جنس سقف/دیوار در سرویس‌ها باید توانایی جذب و آزادسازی مقادیر کافی رطوبت را داشته و در برابر رطوبت مقاوم باشد. میتوان برای پوشش سقف یا قسمت‌های انتهایی دیوار از رنگ‌های روغنی و قابل شستشو یا مصالحی که به دلیل وجود انواع چسب یا رزین درون آن‌ها مقاومت مطلوبی در برابر رطوبت وجود دارد، استفاده کرد.
برای پوشش سطح سرویس‌هایی که کف آن‌ها شیب تندی دارد، بهتر است از مصالح با سایز کوچک استفاده شود تا هم شیب کمتر به نظر برسد و هم شکستگی و آسیب‌دیدگی بین مصالح به وجود نیاید.
از آنجا که همواره حمام ها و سرویس های بهداشتی در معرض رطوبت هستند، باید درزگیری مناسبی بین مصالح کف و دیوار و همچنین بین مصالح با در و پنجره‌ها صورت گیرد، تا رطوبت به دیوارهای عایق پشتی نفوذ نکند و احتمال نم کشیدن دیوار و یا تشکیل کپک در لایه‌های درونی دیوار کاهش یابد.
کف سرویس‌ها و همچینین دیوارها حداقل تا ارتفاع ۶۰سانتی‌متر، عایق رطوبتی مناسب شوند.
عایق رطوبتی کف، باید تا لبه‌ها و داخل لوله‌های آبرو و فاضلاب سرویس‌ها پوشیده شده باشد.
کف سرویس با فضای بیرون توسط آستانه در جدا می‌شود. سطح کف درون سرویس از کف فضای بیرون پایین‌تر در نظر گرفته شود. برای افراد سالمند یا معلولان و افراد دارای ویلچر، بهتر است این آستانه تبدیل به سطحی شیدار با شیبی ملایم شود.
روشویی
روشویی از نوع دیواری/کاسه‌ای یا کابینتی باید اندازه‌ای مناسب جهت شستشو (حدوداً ۴۰-۶۰سانتی‌متر طول و حداقل ۳۰سانتی‌متر عرض) داشته و در اطراف خود دارای سطحی گشاده و مناسب و تخت برای قرار دادن اشیاء باشد. ارتفاع مناسب برای روشویی ۸۰تا۹۰سانتی‌متر از زمین است. بهتر است عمق حوضچه برای روشویی کمتر از ۱۰سانتی‌متر نباشد.
در مکان‌هایی که به‌دلیل کمبود فضا هنگام باز شدن در؛ امکان برخورد با لبه روشویی وجود دارد، معمولاً از روشویی‌هایی که لبه جلویی آن‌ها منحنی است استفاده می‌شود.
روشویی کابین‌دار علاوه بر یک‌پارچه سازی فضا و کمک به زیبایی آن می‌تواند محل مناسبی برای نگه‌داری وسایل مورد استفاده در سرویس باشد.
وان
یک وان مناسب باید به اندازه کافی بزرگ و راحت بوده اما خارج از انتظاری که از آن می‌رود (یک نفره یا دونفره بودن، نشسته یا خوابیده بودن) فضای اضافی و غیر لازم نداشته باشد، زیرا در این صورت مستلزم پُرکردن آن با حجم زیادی از آب گرم خواهیم بود.
وان/ جکوزی علاوه بر شستشو، برای آرامش جسم و روان یا مصارف طبی و ماساژ نیز استفاده می‌گردد.
به هنگام انتخاب وان، به اشخاص استفاده‌کننده از آن و ارتفاع وان توجه شود. داخل و خارج شدن کودکان و افراد معلول یا سالمند از وان با عمق زیاد، در محیط حمام و سطح مرطوب آن، در نظر گرفته شود.
برای استفاده از وان‌ها باید توجه داشت که وان‌های عمیق‌تر برای حمام کردن با زمان کوتاه‌تر مورد استفاده است.
در حمام‌های کوچک، میتوان از زیردوشی و یا کابین دوش و همچنین نیمکتی (می‌تواند تا شو باشد) برای نشستن و انجام کارها استفاده کرد.
در کنار وان یا زیر دوشی و محل شستشو میتوان از نصب میله‌هایی برای کمک به برخواستن از نیمکت یا وان و حفظ تعادل استفاده کرد.
وان‌ها و جکوزی‌ها معمولا به‌عنوان واحدهای پیش ساخته نصب می‌شود و ممکن است خود دارای سیستم گرمایش و سرمایش حرارتی باشند. امکان اتصال تجهیزات الکتریکی و تاسیساتی آن‌ها را باید پیش‌بینی کرد.
شیر آلات
شیر آب‌پاش دوش باید در ارتفاع حدود ۱۸۰تا۲۰۰سانتی‌متر نصب شده باشد، بهتر است که این ارتفاع قابل تنظیم باشد.
در روشویی محل خروج آب از شیر باید حدود ۱۰سانتی‌متر بالاتر از لبه روشویی قرار گیرد، زیرا در ارتفاع کوتاه‌تر فرد استفاده‌کننده باید خمش بیشتری به سمت شیر و حوضچه داشته باشد و این با مختصات ارگونومیکی متغایر است. به محل نصب و قرار گیری شیر آب و ارتفاع عَلمک شیر توجه شود.
برای نصب شیر آفتابه، به محل توالت و طول‌های استاندارد شلنگ‌های آفتابه موجود، برای استفاده راحت و مناسب برای شستشو توجه شود.
نکاتی که باید در طراحی سرویس‌ها توجه داشت
در طراحی، دو محدوده ی تر و خشک در نظر گرفته شود که هم تفکیک شده و جدا باشند. فضای تر برای قسمت‌هایی مانند محل شستشو و دوش، وان، توالت و یا هر قسمت دیگری که احتمال خیس شدن دارند و فضای خشک برای قسمت‌هایی مثل روشویی، کابینت و میز آرایش و هرقسمتی که شامل فضاهای تر نمی شوند.
در سرویس‌های بزرگ میتوان محلی را برای خشک‌کردن و رخت‌کن در نظر گرفت. فضایی که از خیس شدن به دور باشد.
در صورت امکان؛ درب‌های سرویس‌ها به سمت داخل باز شوند.
درب سرویس‌ها و رنگ‌های به کار برده شده در سرویس از رنگ‌های ضد آب باشد. برای جلوگیری از آسیب دیدن درهای سرویس در برابر رطوبت، میتوان پایین در را تا ارتفاع ۱۰سانتی‌متر ورق‌هایی از استیل با طرح و رنگ مناسب نصب کرد.
درب‌هایی که صندلی چرخ‌دار را بتوان از آن‌ها عبور داد، باید حداقل ۹۱سانتی‌متر عرض داشته باشند.
در صورت کوچک بودن فضا سرویس، میتوان از درب‌های کشویی که وارد دیوار توخالی کنار درگاه می‌شود یا درب‌های ریلی معمولی؛ استفاده کرد.
حمام‌ها برای افراد مسن یا معلولان علاوه بر آنکه برای شستشوی ایستاده در نظر گرفته می‌شوند، باید فضای کافی و مناسب برای نشستن و استفاده راحت و طولانی مدت از حمام را نیز داشته باشند.
از آنجایی که دوش‌ها، وان‌ها و سایر وسایل بکار برده شده در حمام‌ها و سرویس‌ها به طور استاندارد و پیش‌ساخته وجود دارد، نصب تجهیزات و تاسیسات سنتی در حمام‌ها به دلیل زمان‌بر بودن و هزینه بر بودن توصیه نمی‌شود. مگر در مواردی که قصد اجرای طرحی خاص را داریم.
در هر طرف از کاسه توالت باید حداقل ۳۰سانتی‌متر فاصله از دیوار تمام شده اطراف، منظور شود.
در برخی موارد سقف سرویس‌ها کوتاه‌تر گرفته می‌شود و از فضای بالای آن برای انبار یا به عنوان داکت‌هایی برای عبور لوله‌های تاسیسات و تهویه؛ کانال‌های کولر؛ لوله‌های برق و از این قبیل استفاده‌ها می‌شود.
در صورتی که محیط داخل سرویس‌ها دارای پنجره باشد، با پوششی مات مانع از دید فضای داخل شود و شیشه‌های آن باید از جنس شیشه نشکن یا پلاستیک باشد.
اگر اتاقی به عنوان رخت‌شوی‌خانه یا انباری برای ماشین لباسشویی در خانه وجود ندارد یا خانه دارای آشپزخانه‌ای کوچک است که نمی‌شود ماشین لباسشویی را در آن قرار داد، میتوان فضایی را در حمام برای ماشین‌لباس‌شویی، خشک کن و سبد لباس‌ها در نظر گرفت.
تجهیزات فاضلاب و نصب ماشین‌لباس‌شویی در حمام باید درنظر گرفته شود.
در صورت وجود آبگرمکن در محوطه سرویس محلی برای دودکش آن در نظر گرفته شود و بهتر آن است که از نصب آبگرمکن در سرویس و حمام خودداری شود.
در طراحی سرویس‌ها قسمت‌هایی برای آویزان کردن حوله‌ها و لباس‌ها، سیستم گرمایشی و خشک‌کن، کابینتی برای نگه‌داری لوازم مورد نیاز در سرویس مثل مواد شوینده و پاک کننده؛ لوازم آرایشی و لوازم بهداشتی شخصی، کابینت نگه‌داری دارو و کمک‌های اولیه، یک آینه بالای روشویی (می‌شود درب کابینت‌ها از آینه استفاده شود)، جای دستمال توالت و دسترسی مناسب آن، در نظر گرفته‌شود.
بهتر است محل کابینت، آینه و روشویی قسمتی از سرویس باشد که به هنگام حمام کردن، خیس نشود.
در طراحی سرویس‌ها میتوان فرورفتگی‌هایی را در دیوار نزدیک دوش یا روشویی به عنوان محلی برای لوازم مورد نیاز، ایجاد کرد. دیوار این فرو رفتگی‌ها نیز می‌تواند از آینه پوشیده شده باشد.
توالت‌های فرنگی، روشویی و کابینت‌های دیواری، تعیین فضایی مجزا برای دوش و شستشو، در استفاده بهینه از فضا تاثیر خواهند داشت.
در سرویس‌ها وجود یک نور عمومی با رنگ سفید خنثی یا گرم که از سقف یا یکی از دیوارهای اصلی تابیده شود؛ به همراه یک نور متمرکز در کنار آینه (جهت اصلاح و آرایش) لازم است.
باید توجه کرد در محل شستشو و دوش و همینطور در آینه، منابع نوری روبروی دید مستقیم شخص قرار نگیرد.
میتوان با استفاده از یک نورافکن ملایم سقفی یا دیواری، نور مستقیم را بر روی دیوار یا سقف تاباند و به این ترتیب به روشنایی عمومی اما غیر مستقیم دست یافت. میتوان از طراحی نورپردازی در حمام از نورهای مخفی رنگی با کلیدهای تنظیم کننده میزان تابش نور نیز استفاده نمود.
کلید روشنایی سرویس‌ها، بیرون از آن‌ها و کنار ورودی قرار داشته و یک پریز عایق در ارتفاع ۱/۳۰متر کنار آینه برای استفاده لوازم برقی تعبیه شود. روشنایی داخل سرویس برای قسمت روشویی و مکان دوش، مناسب باشد. برای تجهیزات الکتریکی سرویس‌ها، نکات ایمنی باید در نظر گرفته شود.
مکانی برای خشک‌کن دست و برق آن لازم است.
| حداقل اندازه اجزای مختلف سرویس‌ها | ||
| واحد حمام/تجهیزات | سطح زمین | |
| عرض(سانتی‌متر) | عمق(سانتی‌متر) | |
| روشویی تک لگن درجا
روشویی دو لگن درجا روشویی تک لگن با کابینت زیر آن روشویی دو لگن با کابینت زیر آن لگن روشویی کاسه توالت ایستاده یا دیواری |
۶۰<
۱۲۰< ۷۰< ۱۴۰< ۵۰< ۴۰ |
۵۵<
۵۵< ۶۰< ۶۰< ۴۰< ۶۰ |
| وان حمام
سینی دوش-زیردوشی |
۱۷۰<
۸۰< |
۷۵<
۸۰< |
| توالت با مخزن آب دیواری یا فلاش تانک
توالت با مخزن آب توکار کاسه توالت |
۴۰
۴۰ ۴۰ |
۷۵
۶۰ ۴۰ |
| ماشین لباسشویی
خشک کن لباس‌ها |
۴۰-۶۰
۶۰ |
۶۰
۶۰ |
* ابعاد ارائه شده به عنوان استاندارد و حداقل‌های ممکن در نظر گرفته شوند.
تصاویر مربوط به استانداردهای بکار رفته در فضای سرویس‌های بهداشتی/حمام-توالت
*در مجموعه تصاویر مربوط به استانداردهای بکار رفته در فضای سرویس‌های بهداشتی/ حمام-توالت، مواردی از جمله زیر بررسی شده است:
حداقل حدود در نظر گرفته شده برای قسمت‌های مختلف سرویس
حالات مختلف چینش و اجزا سرویس‌ها با حداقل اندازه‌هایی که باید رعایت شود
اجزای تاسیساتی سرویس‌ها
ترکیب چینش و اجزای مختلف سرویس‌ها
نمونه محل استقرار سرویس‌ها و ارتباط آن با سایر فضاها
حالات مختلف سرویس‌ها و استفاده بهینه از فضا
تناسبات و مقیاس‌های انسانی به کار رفته در اجزای مختلف سرویس‌ها
* لطفاً به تصاویر با دقت توجه شود، نکات بکار رفته در آن‌ها در متن آورده نشده است.
عجب توضیحات دقیق و گسترده ای کاش تو هر موضوعی مثل وبسایت شما مقاله اینطوری پیدا میشد.
سلام
میشه راهنمایی کنید میخوام تو باغ ، با کمک سازه فلزی روشویی به شکل دایره اون هم داخل دیوار تعبیه کنم به طوری که با نگاه از کناره ها به دیوار اثری از روشویی دیده نشه، به نظرتون امکانش هست و آیا اون راحتی روشویی دیواری رو برای استفاده کننده خواهدداشت؟! ممنون.
سلام. با تشکر از توجه شما به مطالب ارائه شده
یقینا” در معماری و هر عرصه دیگر از زندگی، همیشه این ذهن خلاق و مطمین به الهامات درونیِ آفریننده اثر است که با عشق خود آن اثر را پایدار می‌کند. بسیار ایده جالی‌ست. از آن جا که از روشویی داخل محوطه باغ؛ استفاده‌ای همچون روشویی‌های سرویس‌ها نخواهد شد (از نظر اینکه برای مثال یه شستشوی ساده می‌تواند نیاز باشد)، بنابراین میتوان بنا بر سلیقه و نیاز طراح و اشخاص استفاده کننده از محیط، حفظ زیبایی؛ دید و منظره باغ را بر دسترس بودن و راحتی استفاده از روشویی ترجیح داد. برای طراحی این روشویی باید به عرض دیواری که روشویی داخل آن قرار می‌گیرد توجه داشته باشیم، که حداقل عرض لازم برای فضای لگن روشویی و متعلقات و سیستم آب‌روی آن را دارا باشد. همچنین؛ شکست‌هایی (یا خَم‌هایی) در لبه‌ی دیوار و فضاهای دیوار منتهی به روشویی، می‌تواند در سهولت دسترسی و استفاده از روشویی موثر باشد.
سایتتون حرف نداره
چطوری میتونیم از آخرین مطالبتون باخبر بشیم
سوله سبک
با اجازتون بازنشر شد
ایران پک
مطلبی که خوندم عاااااالی بود. مرررسی
سلام خیلی سایتتون عالیه من دارم راجب رشته نقشه کشی میخونم که امسال برای کنکور شرکت کنم یه سوال داشتم ایا دو واحد کنار هم باید یک دیوار مشترک داشته باشند یا مثلا مثل یک زیپ یا یک طرح ورساچه در هم باشند
سلام علیکم ، من به ندرت درباره مطلب یا مقاله ای نظر میدهم ،( چه انتقاد باشه چه تایید و تبریک ) اما این مطلب و مقاله شما به حدی جامع و کامل بود که سکوت کردن درباره چین مقاله کاربردی و مفیدی ، به معنای رعایت نکردن بدیهی ترین حق یک نویسنده درخصوص ارائه بهترین اطلاع رسانی ،که همان تقدیر و تشکر از وقت و اطلاعاتی که در جمع اوری و تحریر این مطلب هزینه کرده اید می باشد// دست مریزاد مهندس و سپاس فراوان بابت این مطلب فوق العاده ،،🙏🌷🙏🌷🙏🌷