موقعیت و محل مناسب استخر

محل مناسب برای استخر در باغ‌ها/ویلاها، باید محلی باشد که: -در برابر باد حفاظ داشته باشد. -از آشپزخانه و محل نشیمن داخل خانه قابل دید باشد. -امکان دید و نظارت بر کودکان در حال شنا وجود داشته باشد. -درختان برگ‌دار و گیاهان بوته‌ای نزدیک به استخر وجود نداشته باشد و فاصله گیاهان تا استخر به گونه‌ای باشد که از افتادن برگ‌ها و علف‌ها در داخل استخر جلوگیری شود.

اطراف استخر؛ دور تا دور مسیری برای قدم‌زدن و عبور در نظر گرفته شود.

حداقل عرض استخر از ۲/۲۵ کمتر نباشد.

حداقل طول برای حرکت شناگر برابر با ۱/۵متر بعلاوه طول بدن انسان می‌باشد.

نکاتی در طراحی و اجرای استخر

حداقل عمق استاندارد استخر؛ برابر با ارتفاع آب تا زیر چانه افراد بزرگسال می‌باشد. مقدار تفاوت میان عمق آب و عمق استخر به نوع سیستم تصفیه آب و سرریز استخر نیز بستگی دارد.

به دلیل مسایل اقتصادی و سیستم گردش آب، شکل استخر تا حد امکان ساده در نظر گرفته شود.

شکل استاندارد استخر، یک سطح آب‌بندی شده و عایق روی سازه‌ای بتنی و تشکیل شده از آرماتورها و فولاد در سازه زیرین کار می‌باشد.

استخرهای پلی‌استری، کمتر در محل سایت ساخته می‌شوند و معمولا به صورت پیش‌ساخته وجود دارند. این نوع استخرها قابلیت اتکای مستقل به خود را ندارند و نیازمند سطحی بتنی، شیبدار و زیرسازی شده می‌باشند که استخر روی آن سوار شود.

دیواره‌ها و کف استخر‌ها باید عایق رطوبتی بوده و در برابر نفوذ آب مقاوم باشند.

سطح رویه استخر‌ها معمولا از جنس کاشی‌های سرامیکی یا موزاییک‌های شیشه‌ای می‌باشند. گاه این سطوح را با رزین‌های کلرین، رنگ‌های مخصوص استخر و ضدآب یا رنگ‌های سیمانی نیز می‌پوشانند.

آب استخر همیشه باید تمیز نگه داشته شود. این کار معمولا به وسیله سیستم گردش آب، سیستم تصفیه و فیلترهای استخر، کانال‌های سر ریز و کف گیر آب‌های سطح استخر،  در محل و حالت مناسب انجام‌پذیر است.

با اضافه کردن سیستم تنظیم شده جریان مخالف آب، سیستم گرمایش سرتاسری گردش آب، می‌توان زمان و فضای شنا را افزایش داد.

موارد ایمنی برای کودکان و مواردی برای جلوگیری از یخ‌زدگی آب نیز باید در نظر گرفته شود.

استخرهای شنای خصوصی

محیط استخر و هوای درون آن، عامل مهمی در لذت بخش بودن استخر می‌باشد.

تا حد امکان استخرها با نور خورشید به صورت طبیعی روشن شوند.

شرایط استاندارد برای استخر‌های داخلی و سرپوشیده عبارتند از: دمای آب ۲۶-۲۷درجه سانتی‌گراد، دمای هوا ۳۰-۳۱درجه سانتی‌گراد، رطوبت نسبی ۶۰-۷۰درصد و حداکثر سرعت گردش هوا ۰/۲۵متر در ثانیه می‌باشد.

با استفاده از دیواره‌ها؛ سقف و پوشش‌های متحرک یا کشویی برای استخر، می‌توان در شرایط مختلف آب‌وهوایی از آن به صورت استخری داخلی و سرپوشیده یا استخری خارجی و سر باز استفاده کرد. این پوشش‌ها در نگه‌داری آب استخر مقابل آلودگی‌های بیرونی نیز می‌توانند موثر باشند. این امر اگرچه می‌تواند مطلوب باشد، اما باید توجه داشت که این پوشش‌ها باعث تشکیل پُل‌های حرارتی و رطوبتی نیز می‌شوند.

جای مناسب برای استخر، نزدیک به محل سکونت و دارای دید کافی به مناظر باغ می‌باشد.

دسترسی به استخر می‌تواند از طریق اتاق نشیمن یا اتاق خواب اصلی خانه (در این حالت می‌توان از فضای اتاق خواب برای دوش و رختکن استفاده کرد.) صورت گیرد. در این مسیر؛ حوضچه‌ای برای قدم زدن در آن به منظور ضدعفونی کردن پا و جلوگیری از آلودگی، قرار داشته باشد.

نکات ساختاری استخر

مهم‌ترین نکته در استخرهای سرپوشیده، کنترل میزان رطوبت است.

آب استخر سرپوشیده به مقدار ۱۶g/m²/h (در زمانی که آب راکد است و از استخر استفاده نمی‌شود) تا حداکثر ۲۰۴g/m²/h (در زمانی که از استخر استفاده می‌شود) تبخیر می‌شود. این فرآیند تا زمانی که به نقطه اشباع برسد ادامه خواهد داشت.

اگر سطح آب آرام و راکد باشد، لایه اشباع تبخیر آب درست در بالای سطح آب استخر ایجاد می‌شود. در این حالت اتلاف تبخیر آب به حدود صفر می‌رسد. بنابراین جریان هوا و سیستم تهویه نباید سکون سطح آب را برهم بزند.

از بین بردن رطوبت از فضای استخر، به وسیله سیستم تهویه بسیار پرهزینه است. اما این امر بسیار ضروری و مهم است. اگر میزان رطوبت و تبخیر آب بیش از ۷۰درصد باشد، در این حالت هر پل حرارتی کوچکی می‌تواند ظرف مدت کوتاهی موجب آسیب ساختاری در استخر شود.

تجهیزات تهویه هوا می‌تواند شامل سیستم تهویه هوای تازه یا هوای مختلط باشد، که به وسیله کانال‌های تعبیه شده در سقف و کف یا جعبه تهویه و مکنده هوا انجام پذیرد. در این روش جریان هوا در پایین‌ترین حد خود نگه داشته می‌شود تا از ایجاد کوران جلوگیری شود.

یکی از رایج‌ترین طرح‌های ساختاری استخر، استخرهایی هستند که در برابر تمامی هواها و بادها عایق باشد. این کار به وسیله پانل‌های شیشه‌ای بکار رفته در سقف و دیوارها صورت می‌گیرد.

نوعی از استخر که کمتر رایج است، استخرهای غیرعایق تابستانی هستند که می‌توانند بدون پوشش یا پوششی با قابلیت باز و بسته شدن باشند. مصالحی که در این موارد بکار می‌رود همچون استیل گالوانیزه، آلومینیوم، پلاستیک، چوب‌هایی که با رنگ‌های ضد آب پوشیده شده، باید ضد زنگ‌زدگی و فرسایش باشد و از بکار بردن مصالحی چون تخته‌های گچی نیز خودداری شود.

فضای استخر حداقل باید دارای دوش، توالت، سکویی که روی آن حداقل دو صندلی برای استراحت (نشستن و دراز کشیدن) جا بگیرد، باشد.

طرح کلی استخر به گونه‌ای باشد که  فضایی به اندازه حداقل ۱۰متر مربع، برای اتاق تجهیزات و دیگ بخار، در نظر گرفته شود.

برای طراحی مسیر قدم‌زدن در اطراف استخر، به عرض راهرو، فاصله دیوارهای کناری محوطه با آب‌فشان‌ها و سطح دیوارها نیز توجه شود.

لازم است دور تا دور استخر؛ یک گذر زیرزمینی قابل دسترس و کانال‌هایی به منظور قرارگیری لوله‌ها و تجهیزات تاسیسات، مجراهای تهویه، امکان بررسی نشت آب و تجهیزات وجود داشته باشد.

در صورت وجود فضای کافی، طرح می‌تواند شامل فضاهایی برای تمرین ورزش و ژیمناستیک، سونا و اتاق بخار، استخر و حوضچه گردش آب گرم و سرد (جکوزی)، اتاقی برای استفاده از نور خورشید و یک کافه تریا نیز باشد.

تجهیزات استخر

تجهیزات مورد نیاز برای استخر شامل: دستگاه تصفیه/فیلتر و گند زدا آب، سیستم استریلیزه‌کردن آب، سیستم زانویی موج‌گیر برای تقریبا تا ۳مترمکعب، سیستم سختی‌گیر (از سختی آب dH̊۷)، حوضچه و بخش ضدعفونی کننده کف پا (به خصوص اگر اطراف استخر کفپوش یا فرشی وجود دارد) می‌باشد.

گرم کردن استخر می‌تواند به وسیله رادیاتورها، انتقال دهنده‌ها و هدایت‌کننده‌های گرما که به سیستم تهویه متصل می‌باشد، و یا کلکتورهایی برای جذب و استفاده از انرژی خورشیدی، صورت گیرد.

گرمایش از کف، آسایش بیشتری را فراهم می‌کند، اما فقط هنگامی ارزش دارد که K انتقال حرارت عایق کف؛ بیشتر از ۰/۷ و یا دمای هوای سالن کمتر از ۲۹درجه سانتی‌گراد باشد.

صرفه‌جویی و ذخیره انرژی با استفاده از پمپ‌های حرارتی (به هزینه و مصرف برق توجه شود)، بازیابی تبادل حرارت و کنترل تغییرات دما در سیستم تهویه، استفاده از پوشش برای استخر (استفاده از سطوح پوششی متحرک در مکان‌های که دمای سالن کمتر از ۲۹درجه سانتی‌گراد باشد)، افزایش دمای هوا (که توسط هیگروستات قابل کنترل است) زمانی که از استخر استفاده نمی‌شود، امکان‌پذیر است. ذخیره‌کردن انرژی تا ۳۰درصد امکان‌پذیر می‌باشد.

نکات دیگری که باید به آن‌ها توجه داشت شامل نورپردازی در زیر آب با درنظر گرفتن اجزای ایمنی، سرسره‌های آبی، تخته‌های شیرجه در صورتی که عمق استخر و ارتفاع سقف سالن به اندازه کافی باشد، سایه‌بان‌هایی برای نور خورشید، سیستم‌های جریان مخالف آب که استخر‌های کوچک را قابل تمرین می‌کند و استفاده از عایق‌ صوتی مناسب، می‌باشند.

پوشش‌‌های سطح استخرها می‌تواند کاشی‌های سرامیکی، موزاییک‌های شیشه‌ای و یا استفاده از سیمان‌ و رنگ‌های ضد آب باشد.

کفپوش بخش‌های اطراف استخر از جنس سرامیک، سنگ و یا سایر مصالح مقاوم در برار آب و نوعی که مانع لغزیدن و سُر خوردن باشد. سطح کف شیب‌دار و شیب به سمت استخر و کانال‌های سرریز باشد.

می‌توان برای پوشش کف اطراف استخر از فرش‌هایی که قابلیت جذب آب را دارند و مناسب برای  سطوح عایق‌بندی شده است،استفاده کرد. این کف‌پوش‌ها در راحتی بیشتر، آکوستیک کردن و عایق‌بندی بهتر سالن در برابر صدا نیز موثرند.

برای درزبندی استخر میتوان از لایه‌های پلی‌استری یا فیلم‌های PVC به ضخامت ۱/۵میلی‌متر استفاده کرد.

لبه استخر به یک سیستم کف‌گیر/تصفیه کننده سطح آب یا کنال‌های موج‌گیر/سرریز نیاز دارد تا عمل تصفیه و گردش مجدد آب به استخر را انجام دهد.

طراحی شبکه فاضلاب و آبرو در عمیق‌ترین نقطه استخر، سیستم جریان مخالف شنا و روشنایی و نورپردازی در زیر آب (با رعایت تجهیزات و نکات ایمنی) نیز لازم است. تمامی موارد باید با درز بندی مناسب و بدون نشت آب اجرا شوند.

فضای استراحت اطراف استخر، بزرگ و راحت و دارای صندلی و کمدهایی برای گذاشتن وسایل باشد.

روکش استخرها

نزدیک به ۶۰ تا ۷۰درصد تلفات حرارتی استخرها از سطح آب صورت می‌گیرد. بکارگیری روکش‌ها در زمانی که از استخر استفاده نمی‌شود، باعث کاهش تلفات انرژی گرمایی به واسطه تبخیر آب و تلفات تشعشعی و هدایتی می‌شود. روکش‌ها ساده‌ترین و ارزان‌ترین روش برای صرفه‌جویی در مصرف انرژی استخرها به شمار می روند.

در استخرهای سرباز، صاف بودن آسمان در طول روز و شب منجر به افزایش تلفات تشعشعی استخر می‌شود. در مناطق مرطوب، بخش عمده‌ای از انرژی تشعشعی به واسطه بخار آب موجود در هوا؛ جذب شده و مجدد به استخر باز می‌گردد. تقریباً یک سوم انرژی گرمایی خورشید؛ از طریق انتقال حرارت تشعشعی مجدد به محیط اطراف استخر باز می‌گردد که سهم سطح آب استخر در این بازگشت انرژی؛ بسیار زیاد است.

قابلیت تشعشع آب برابر با ۰/۹۸ است. تلفات گرمایی در هر متر مربع از استخر در هر ساعت تقریبا ۱۱۳۰kj است. تلفات گرمایی یاد شده از آن جهت برای انسان محسوس نیست که دمای بدن تقریبا ۳۷درجه سانتی‌گراد است در حالی که انتقال حرارت تشعشعی از آب استخر در دمای تقریبی ۲۷درجه سانتی‌گراد رخ می‌دهد.

با استفاده از روکش استخر، تلفات انرژی گرمایی حدود پنجاه تا هفتاد درصد کاهش می‌یابد. مزیت استفاده از روکش‌های استخر صرفه‌جویی در مصرف انرژی، افزایش ضریب ایمنی در مواقعی که استخر مورد استفاده قرار نمی‌گیرد، کاهش تبخیر آب، کاهش مصرف مواد ضد عفونی کننده به واسطه جلوگیری از تبخیر آن‌ها و جلوگیری از ورود آلاینده‌های خارجی به استخر، می‌باشد. در استخرهای سرباز برای تعطیل کردن استخر درفصل زمستان نیز از روکش‌هایی با جنس و ساختاری مخصوص؛ استفاده می‌شود.

روکش ها در انواع مختلفی موجود هستند. روکش‌ها برای مواقعی که از استخر استفاده نمی‌شود، می‌توانند جزئی از سازه استخر بوده و به هنگام طراحی استخر در نظر گرفته شده و در حالت بسته بودن اثری از آن‌ها دیده نشود.

روکش باید متناسب با شکل هندسی و ساختار استخر باشد. روکش‌ها را می‌توان در نوع‌های دستی، نیمه خودکار و تمام خودکار طراحی کرد. در انواع خودکار، باز و بسته شدن روکش با استفاده از یک مکانیزم موتوری (استفاده از موتور و تجهیزات ضد آب و ایمنی/هزینه بالاتر به نسبت سایر نوع‌ها) انجام می‌گیرد.

جنس سطح بیرونی سقف پوشش‌های استخر را می‌توان از صفحه‌های مخصوص جذب انرژی خورشید و تجهیزات ویژه و مناسب آن‌ها برای استخر، استفاده کرد.

انواع روکش‌های استخر

روکش‌های شفاف یا نیمه شفاف، به دلیل عبور نور خورشید؛ در طول روز نیز می‌توانند قابل استفاده باشند.

با استفاده از روکش بر روی استخر می‌توان دمای آب را به اندازه ۹ تا ۱۸درجه سانتی‌گراد، افزایش داد.

این مقدار به مدت زمان استفاده از روکش، وضعیت تابش خورشید در این مدت و نوع روکش بستگی دارد.

روکش‌ها از جنس‌های مختلفی مانند پلی پروپیلن، وینیل یا سایر مواد مقاوم در برابر اشعه فرابنفش ساخته می‌شوند.

می‌توان روکش‌های استخر به منظور صرفه‌جویی در مصرف انرژی را در دسته‌های زیر تقسیم بندی کرد:

روکش‌های شفاف هوایی یا روکش‌های حبابی: این روکش‌ها از مواد شفاف و نیمه شفاف ساخته می‌شوند. هوای به دام افتاده در این روکش‌ها همانند یک عایق حرارتی عمل نموده و از اتلاف حرارت جلوگیری می‌کند. این نوع روکش‌ها مقاومت خوبی برای جلوگیری از ورود باران و برف به استخر داشته و در مقابل بخار آب نفوذ ناپذیر هستند. برای حفظ این روکش‌ها بر روی استخر در مقابل بادهای معمولی، نیازی به استفاده از بست، طناب و موانع سنگین نیست. مزیت این نوع عایق‌ها ارزان قیمت بودن آن‌هاست. این روکش‌ها همچنین در شب به عنوان یک عایق عمل کرده و تلفات حرارتی استخر را کاهش می‌دهد. نقص این نوع روکش‌ها سبک بودن و استحکام کم آن‌هاست که ممکن است در اثر وزش باد یا افتادن اشیا بر روی آن‌ها از روی استخر کنار روند. این روکش‌ها صرفاً برای جلوگیری از اتلاف حرارتی مناسب‌اند که البته این ویژگی بسیار ارزشمندی به شمار می‌رود.

روکش‌های اسفنجی: روکش‌های اسفنجی از صفحات نازک با اسفنج فشرده هستند که سطح استخر یا جکوزی را می‌پوشانند. این روکش‌ها از مواد عایق و غیر جاذب ساخته شده و مقاومت بالایی در برابر نفوذ بخار آب دارند. قابلیت انتقال نور خورشید در این روکش‌ها چندان مناسب نیست.  به منظور افزایش دوام روکش؛ جنس آن‌ها معمولا از مواد مقاوم در برابر اشعه فرابنفش انتخاب می‌شود. برای نگه داشتن آن‌ها در شرایط آب و هوایی معمولی و بادهای ملایم نیازی به استفاده از بست، طناب و موانع سنگین نیست.

روکش‌های با جنس خاص: این روکش‌ها معمولاً برای آماده‌سازی استخر در فصل زمستان و حفظ ایمنی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این روکش‌ها با جلوگیری از ورود خار و خاشاک و سایر آلاینده‌های خارجی به تمیز ماندن استخر کمک می‌کنند. در فصل زمستان نیز این روکش‌ها برای جلوگیری از کثیف شدن داخل استخر و محافظت از پوسته در برابر شرایط سخت آب و هوایی مناسب هستند.

برای آنکه روکش استخر حداکثر کارایی ممکن را داشته باشد، لازم است از اتلاف گرما، اتلاف آب و اتلاف مواد شیمیایی موجود در آب جلوگیری به عمل آورد. اکثر روکش‌ها با جلوگیری از ورود آلاینده‌های خارجی به داخل آب موجب تمیز نگه داشتن آب نیز می‌شود. تفاوت کارایی روکش‌ها به واسطه عواملی چون: قابل انتقال نور خورشید، مقاومت در برابر انتقال حرارت برای جلوگیری از اتلاف حرارت در هنگام شب و قابلیت دوام بستگی دارد.

تصاویر مربوط به استانداردهای بکار رفته در فضای استخر

*در مجموعه تصاویر مربوط به استانداردهای بکار رفته در فضای استخرها، مواردی از جمله زیر بررسی شده است:

نکات اجرایی مختلف برای استخرها

طرز قرارگیری و ارتباط فضاهای مختلف با یکدیگر در استخرها

نمونه‌هایی از استخر شنا در باغ، نمونه استخر شنا دایره‌ای بر روی سطح شیب‌دار

نمونه استخر شنا در خانه ویلایی

نکاتی که در طراحی استخر باید توجه داشت

سیستم تجهیزات مختلف برای استخرها و نمونه‌های استخر دارای حوضچه گردش آب(جکوزی) و سونا

* لطفاً به تصاویر با دقت توجه شود، نکات بکار رفته در آن‌ها در متن آورده نشده است.