حوض با آب نما به هر حال، هنگامی که وارد حیاط می‌شویم علاوه بر همۀ عناصر معماری اطراف آن، در وسط و نقطه عطف یک حوض، یا آب نما خواهیم دید. چرا آب را درست در این نقطه مطرح کرده اند؟ آیا تنها وسیله‌ای برای وضو ساختن است یا نه موضوعی برتر و بالاتر؟ در […]

شبستان شبستان(گنبدخانه) قسمتی‌ست از مسجدهای بزرگ که دارای سقف است. شبستان‌ها فضاهای سرپوشیده و دارای ستون‌های یک شکل و موازی‌اند که از یک طرف به صحن مسجد راه دارند. همچنین شَبستان مکانی بود در خانه پادشاهان قدیم که خلوت‌خانه و حرم‌سرا و خوابگاه آنان به‌شمار می‌آمد. در دوره قاجار در ایران شبستان را اندرون، اندرونی […]

گنبد سابقۀ گنبد را به عهد اشکانی رسانده‌اند. اما شوق پیامبر(ص) برای نماز زیر آسمان خدا، ایرانیانِ هوشمند را بر آن داشت که برای جامۀ عمل پوشاندن به این توصیه‌ها، آسمانه یا گنبدی شبیه آسمان بر فراز سر مسلمین بر پا دارند. ساخت گنبد در عهد سلجوقی به نهایت پیشرفت خود می‌رسد و در عصر […]

صحن و حیاط یکی از عناصر مهم معماری مساجد اسلامی، صحن و حیاط است که به دلیل پیروی از طرح و نقشه اولین مسجد جهان(مسجد النبی) طرح مربع و یا مربع مستطیل دارد و فضایی آزاد و روحانی را برای واردین به مسجد ایجاد می‌کند.

مأذنه، مناره، منارف صومعه، عساس یا گلدسته؛ نخست دیوار بلند محیط بر مسجد بود. به تدریج دور محل مؤذن نرده کشی و دیوار کشی شد. بعداً سایبانی در محل نصب شده در نهایت چراغی در هنگام مغرب در مأذنه روشن کردند.

هنر طراحی و معماری مساجد در سرزمین ایران اسلامی، سابقه‌ای بیش از هزار سال دارد که نمونه‌های فاخر این مساجد در ایران و آسیای میانه زبانزد خاص و عام می‌باشد. در برخی از زمینه‌های کمی و کیفی طراحی و ساخت مسجد می‌توان با استناد به شواهد مطلوب و ماندگار معماری مساجد فاخر و کهن، در […]

مهم‌ترین نقشه مساجد قبل از دوره سلجوقی ایران که سادگی و مردم‌واری آن مورد توجه بوده، الگوی شبستانی است. در کنار سادگی این نقشه؛ معایبی از جمله رواق‌های متحدالشکل و عدم تاکید مناسب به جهت قبله مورد توجه معماران بوده و هریک به فراخور توجه و با درنظر گرفتن معماری منطقه‌ای به تغییراتی اقدام نمودند. […]

«هنر اسلامی همان هنر قدسی است که پیام الهی را به بشر منتقل می‌کند، زنده نگه داشتن آرمان‌های والا،‌ هدف حیات و ارتباط بشر با خدا در روزگار مرگ ارزش‌ها، هدفمند ساختن زندگی در مقابل پوچ انگاری،‌ الحاد و دور شدن از خدا، از جمله پیام‌ها و کارکردهای معنوی هنر اسلامی است. هنر اسلامی، فراتر […]

مسجد از دیرباز به عنوان عنصری اساسی در جامعه بشری به صورت‌های گوناگون مطرح بوده است. گاهی به نام نیایشگاه، گاهی پرستشگاه، و در ادیان و مناطق گوناگون و نیز در دوره‌های مختلف زمانی، به نام‌های دیگر معروف بوده است. در ایران نیز مسجد از دیرباز در بطن شهری وجود داشته و معماری مساجد نیز […]